ប្រធានបទទី៤ «​ចេះឯង ឲ្យក្រែងចេះគេ»

អត្ថន័យ

តាមរយៈសុភាសិត​នេះ​ បណ្ដុះ​ឲ្យ​មនុស្សគ្រប់​គ្នា​ចេះ​ឲ្យតម្លៃ​គ្នា​ទៅវិញ​ទៅ​មក មិន​ត្រូវ​មើល​ងាយ​មនុស្ស​តែ​សម្បក​ក្រៅ​ឡើយ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​ អ្នក​ខ្លះ​មាន​ចរិត​បែប​នេះ​ អាង​ខ្លួន​ឯង​ចេះ​ដឹង​ រៀន​បានច្រើន ក៏តាំង​ខ្លួន​ជា​កំពូល​មនុស្ស ដើរ​មើល​ងាយ​គេ មើលងាយ​​ឯង​ នោះ​ជាការ​មិន​ល្អ​ទេ គេ​ថា​ភ្នំមួយ​ខ្ពស់ គង់​មាន​ភ្នំមួយខ្ពស់​ទៀត​ យើងចេះ គេ​ក៏​ចេះ​ ព្រោះ​ថា​មនុស្ស​មិនមែនចេះ​ទាំងអស់​នោះទេ អ្វីដែល​យើង​ចេះ គេ​មិន​ចេះ ហើយ​អ្វី​ដែល​យើង​មិន​ចេះ ប៉ុន្តែ​មាន​គេ​ចេះ​។ ដូច្នេះ ដើម្បី​កុំឲ្យខ្មាសគេ​គួរ​ប្រើចំណេះ​ទៅតាម​ការគួរ ហាម​យក​អ្វីដែល​ខ្លួន​មាន​ទៅ​ប្រមាថគេឡើយ​។

សេចក្ដីអធិប្បាយ

       ចំណេះដឹងគ្មានព្រំដែននោះឡើយ ជួនកាលមិនត្រូវមានអំនួតហួសហេតុពេកទេ ដោយហេតុថាក៏អាចមានគេចេះជាងខ្លួនផងដែរ អ្នកខ្លះអាងមានវិជ្ជាជ្រៅជ្រះជាងគេ បែរជាមើលងាយអ្នកតូចតាច ដល់អ្នកតូចតាច​នោះឆ្លើយទៅវិញ ទើបដឹងថាគំនិតអ្នកនោះក៏មិនអន់ដែរ។ ហេតុនេះហើយ ទើបដូនតាខ្មែរផ្ដល់ជាដំបូន្មានទុកមកថា «ចេះឯង ឲ្យក្រែងចេះគេ»។
             តើសុភាសិតខាងលើនេះបង្កប់នូវខ្លឹមសារយ៉ាងដូចម្ដេច?
       ដើម្បីជាពន្លឺដល់បំណកស្រាយ ជាបឋម គួរគប្បីយល់នូវពាក្យ គន្លឹះមួយចំនួនសិនដូចជា «ចេះ» សំដៅដល់ការដឹង ស្គាល់នូវបែបបទ ឬ​របៀបអ្វីមួយ ចំណែកឯ «ក្រែង» គឺចេះមើលគេមើលឯង ចេះគោរព ឬឲ្យ តម្លៃទៅលើអ្វីមួយ ឬនរណាម្នាក់។ តាមរយៈសុភាសិតនេះចង់បង្ហាញថា ទោះបីមានវិជ្ជាអ្វីក៏ដោយ ក៏គង់មានចំណុចខ្វះខាត ហេតុ​នេះ​ហើយ​អ​្វី​ដែល​ខ្លួនមិនចេះ អាចនឹងមានអ្នកដទៃចេះ មិនត្រូវមាក់ងាយ ឬមើល​ស្រាល​មនុស​្សជុំវិញខ្លួនឡើយ បើមិនដូច្នោះទេ ប្រាកដជាត្រូវអាម៉ាស់មុខជាក់ជាមិនខាន។
       ជាការពិតណាស់ ការចេះដឹងរបស់មនុស្សម្នាក់ៗមានលក្ខណៈផ្សេងៗគ្នា អ្នកខ្លះខ្លាំងខាងទ្រឹស្ដី ឯខ្លះទៀតពូកែខាងស្រាវជ្រាវ ចំណែក​បុគ្គល​មួយចំនួនទៀតស្ទាត់ជំនាញខាងកសិកម្ម។ មែនហើយ វិជ​្ជាទាំង​នេះ​សុទ្ធតែមានប្រយោជន៍ និងត្រូវចេះចែករំលែកគ្នា មិន​ត្រូវយក​ទៅ​កាច​់​បំបាក់គ្នាឡើយ។ យ៉ាងណាមិញ គ្រូបង្រៀនម្នាក់អាងតែខ្លួនខ្លាំងពូកែអាន​​សៀវភៅ និងស្រាវជ្រាវបានច្រើន បែរជាមើលងាយការងារកសិកម្ម ដោយ​លើកឡើងថា ខ្ជិលមិនខំរៀនបែបដូច្នេះហើយ ទើប​ក្លាយ​ទៅជា​កសិករ។ ផ្ទុយទៅវិញ កសិករក៏បានលើកឡើងថា ខ្ញុំមិនខ្ជិលទេ ខ្ញុំខំធ្វើ​ស្រែដើម្បី​ចិញ្ចឹម​​ប្រជាជនកម្ពុជា រួមទាំងរូបលោកផងដែរ កុំតែបាន​កសិករ មេ្ល៉ះប្រជាជន   ទូទាំងប្រទេសប្រាកដជាត្រូវដាច់បាយស្លាប់ជាក់មិនខាន។ ត្រង់នេះ​បង្ហាញ​​ថា ទោះបីគេមានការងារតូចតាចក្ដី ប៉ុន្តែ​គេមានជំនាញខាងកសិកម្ម ចំណែក​គ្រូបង្រៀននោះវិញ និយាយអ្វីមិនចេញ ព្រោះទាល់គំនិត មិន​ដឹង​តប​យ៉ាងណាទៅវិញ។ មួយទៀត បើងាក​មកមើលរឿងធនញ្ជ័យវិញ ពេល​កំពុងត្បាញ ប្រពន្ធសេដ្ឋីបានធ្វើឲ្យត្រល់ធ្លាក់ដល់ដី ហើយក៏ឲ្យអាជ័យរើស តែ​អាជ័យបានទារថ្លៃឈ្នួល ឯប្រពន្ធសេដ្ឋីក៏ព្រម ហើយឲ្យអំបុកមួយកញ្ជើធំ ទៅរូបគេ តែគេនៅតែថាតិច ដល់ពេលនោះលោកសេដ្ឋីក៏ឲ្យអាជ័យរើស អំបុកនៅក្នុងចង្អេរវិញ ព្រោះវារាងសំប៉ែតមើលឃើញច្រើន អាជ័យក៏រើស​យកអំបុកក្នុងចង្អេរវិញ។ ក្រោយពីដឹងថាចាញ់កលរបស់សេដ្ឋី ធនញ្ជ័យ​ក៏រកល្បិចផ្ចាញ់សេដ្ឋីវិញ ដោយធ្វើជាក្ញុំបម្រើឲ្យសេដ្ឋី ហើយ​តាមសងសឹក​គ្រប់ពេលវេលា។ ត្រង់នេះសរបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា សេដ្ឋី​អាងត​ែខ្លួន​ចាស​​់់​ជាង មានបទពិសោធ ហ៊ានជាមួយក្មេង ចុងក្រោយក៏ត្រូវចាញ់ប្រាជ្ញា​ធនញ្ជ័យទាំងស្រុង។ ក្រៅពីនេះ តាមរយៈរឿងកុលាបប៉ៃលិន ដែល​ជា​ស្នាដៃនិពន្ធរបស់លោក ញ៉ុក ថែម បានលាតត្រដាងឲ្យឃើញថា បាឡាត់​ស្រុកសង្កែ អាងតែជាអ្នកធំ មើលងាយសមត្ថភាពរបស់កម្មករ ជាពិសេស គឺមើលស្រាលចៅចិត្រ តែចុងក្រោយក៏ត្រូវចៅចិត្រវាយបកវិញ។ ត្រង់នេះ​ឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា ទោះបីខ្លួនក្លាយជាអ្នកធំក៏ដោយ ក៏មិនត្រូវមានចរិតព្រហើនកោងកាចនោះដែរ ត្រូវមានក្រមសីលធម៌ជាប់ខ្លួនជានិច្ច ចំណែកឯចៅចិត្រវិញមិនចេះព្យាបាទអ្នកដទៃទេ តែគេចេះ​យក​អាសា​មិត្ត​រួម​ការ​ងារ រួមទាំងចេះចែករំលែកគ្នាទៀតផង ទោះ​បីគេពុំមានឋានៈ​បុណ្យ​សក្ដិ​អ្វី​ក​៏​ដោយ ក៏គេជា​មនុស្ស​មានការព្យាយាម និងមានសមត្ថភាពជាងបាឡាត់ស្រុកផងដែរ។
           សរុបមក គេមិនត្រូវវាយតម្លៃមនុស្សត្រឹមសម្បកក្រៅឡើយ អ្វី​ដែលយើងចេះ គេមិនចេះ តែអ្វីដែលយើងមិនចេះ គេចេះ ហើយ​អ្វី​ដែល​យើងចេះ គេក៏អាចចេះបានដែរ។ ការដែលយកវិជ្ជាខ្លួនទៅបំផ្លាញ ឬ​ផ្ចាញ់ផ្ចាល​អ្នកដទៃ នោះពុំមានផលល្អឡើយ ថាមិនត្រូវប្រាកដជាជំពប់លើខ្លួនឯង វិញជាក់ជាមិនខាន។
         យោងតាមការបកស្រាយខាងលើ គេអាចសន្និដ្ឋានបានថា សុភាសិត​ខាង​លើពិតជាមានតម្លៃអប់រំយ៉ាងជ្រាលជ្រៅឲ្យមនុស្សគ្រប់គ្នាចេះប្រើ ប្រាស់​ចំណេះ​​​ដឹងឲ្យស្របតាមកាលៈទេសៈ និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវក្រមសីលធម៌ជានិច្ច  រួមទាំងចេះឲ្យតម្លៃមនុស្សជុំវិញខ្លួនផងដែរ។ ក្នុងនាមជាអ្នកសិក្សា គួរគប្បី​ខិតខំរៀនសូត្រហាត់ពត់លត់ដំខ្លួនឲ្យក្លាយជាសិស្សល្អ ពលរដ្ឋល្អ ដើម្បីឈានក្លាយជាធនធានមនុស្សដ៏សំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍជាតិឲ្យជួបតែសេចក្ដី​រុង​រឿងតរៀងទៅ។

សូមមើលវីដេអូបន្ថែម



សូមទាញយកឯកសារជាPDF