ប្រធានបទទី១៨ សុភាសិតមួយពោលថា «ពងមាន់កុំជល់នឹងថ្ម» ចូររៀបរាប់។
ន័យអត្ថានុរូប (ន័យចំ)
|
តាមធម្មជាតិ «ពងមាន់» មានសភាពទន់ជ្រាយ ងាយនឹងបែក ប្រសិនបើវាប៉ះទង្គិចនឹងវត្ថុរឹង ប្រាកដជាខូចខាត ជាពិសេសនោះ បើយកទៅជល់នឹងថ្មប្រាកដជាបែកខ្ទេចគ្មានសល់ ទោះបីយករាប់ម៉ឺនលានពងទៅជល់ក៏បែកអស់ដែរ។ ដូច្នេះ ទើបលោកហាមថា មិនត្រូវយកពងមានទៅជល់នឹងថ្មនោះឡើយ។
|
ន័យអត្ថបដិរូប (ន័យធៀប)
|
តាមន័យធៀប «ពងមាន់» តំណាងឲ្យមនុស្សតូចទាប ក្រីក្រ គ្មានបុណ្យសក្ដិ គ្មានខ្នងបង្អែក គឺសំដៅទៅប្រជាពលរដ្ឋទន់ខ្សោយតែម្ដង ចំណែក «ថ្ម» តំណាងឲ្យជនមានអំណាច មានកម្លាំងខ្លាំងក្លា។ ហេតុនេះ ដូនតាបានប្រដៅថា ក្នុងនាមជាជនតូចតាចមិនគួរណាទៅហ៊ានប្រឆាំងនឹងអ្នកមានអំណាចនោះទេ គឺមានតែសេចក្ដីស្លាប់ប៉ុណ្ណោះ មិនអាចឈ្នះគេទេ គួរតែសម្ងំយកសុខវិញល្អជាង ព្រោះគ្មានកម្លាំងតបតនឹងអ្នកធំបាន។
|
សេចក្ដីអធិប្បាយ
អ្នកខ្លះតូចទាបទេ ប៉ុន្តែធ្វើខ្លួនមិនប្រកប ទៅហ៊ានប្រឆាំងនឹងអ្នកមានអំណាច ទីបំផុតក៏ត្រូវជួបនឹងគ្រោះ ហើយអាចនឹងត្រូវប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតទៀតផងក៏ថាបាន។ ដោយមើលឃើញចំណុចគ្រោះថ្នាក់នេះហើយ ទើបមានសុភាសិតមួយរំលេចឡើងថា «ពងមាន់កុំជល់នឹងថ្ម»។
តើសុភាសិតនេះបង្កប់គំនិតអប់រំអ្វីខ្លះ?
ដើម្បីឲ្យការបកស្រាយកាន់តែល្អប្រសើរនោះ ជាបឋមគួរយល់នូវពាក្យគន្លឹះជាមុនសិន ដូចជា «ពងមាន់» និង «ថ្ម» ជាដើម។ ពាក្យថា «ពងមាន់» សំដៅល់ស៊ុត ឬពងដែលកើតចេញពីមេមាន់ ចំណែកឯ «ថ្ម» ជាវត្ថុរឹងដែលកើតចេញពីធម្មជាតិ ឬពំនើងផ្នត់។ តាមរយៈទស្សនៈប្រធានទាំងមូលបានពន្យល់ថា ពងមាន់មានសភាពទន់ជ្រាយ រីឯថ្មវិញមានសភាពរឹងណាស បើយកស៊ុតនេះទៅជល់នឹងថ្ម ប្រាកដជាបែក ហើយថ្មនៅតែមានស្ថានភាពដដែល តាមន័យធៀបវិញ បានអប់រំថា អ្នកតូចទាបមិនត្រូវប្រឆាំងនឹងអ្នកដែលមានកម្លាំងជាងខ្លួនឡើយ ដោយហេតុថាអាចនឹងគ្រោះថ្នាក់ដល់ខ្លួននៅថ្ងៃណាមួយមិនខាន។
តាមរយៈអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរជាច្រើនតែងតែលើកឡើងនូវជម្លោះវណ្ណៈរវាងកសិករកម្មករក្រីក្រ និងពពួកអ្នកមានឬអភិជន នៃរបបមូលធន សក្ដិភូមិនិយមជាដើម ច្រើនតែប្រើអំណាចយ៉ាងចាស់ដៃទៅលើអ្នកណាដែលហ៊ានប្រឆាំងនឹងខ្លួន។ ជាក់ស្ដែងនៅក្នុងរឿងភូមិតិរច្ឆាន បានបង្ហាញនូវសកម្មភាពដ៏ឃោរឃៅរបស់អ្នកភូមិក្រាំងលាវ ដែលមានសមាជិក ដូចជា នាងនី នាងប៊ី ជួន នៅជាដើម បានរួមគ្នាសម្លាប់បារដែស ទីបំផុតពួកគេក៏សម្រេចទៅតាមបំណងមែន តែបារាំងក៏មិននៅស្ងៀមដែរ ពួកគេក៏បានលើកកងកម្លាំងចុះមកបង្ក្រាបវិញដែរ រហូតចាប់ សម្លាប់អ្នកដទៃរួមដៃជាច្រើន ហើយត្រូវក៏ត្រូវបានដាក់ភូមិនេះថា ជាភូមិតិរច្ឆានតែម្ដង ដោយព្រះរាជប្រកាសរបស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងរឿងព្រះអាទិត្យថ្មីរះលើផែនដីចាស់ បានបង្ហាញនូវចរិតពិតរបស់ថៅកែ ឬអ្នកមានជាដើម តួយ៉ាង ដូចត្រង់ថៅកែហុក បានចាប់រំលោភនាងស៊យ ពេលសមទៅរកថៅកែនេះដើម្បីសងសឹក ក៏ត្រូវថៅកែបោកបញ្ឆោត ហើយត្រូវជាប់ទោសទៀត។ ក្រៅនេះ នៅក្នុងថៅកែចិត្តចោរ ពូហំ ហេតុតែចង់បានលុយពីថៅកែ ក៏ព្រមធ្វើរឿងទុច្ចរិត គឺជិះឡានបំបុកឡានថៅកែហុងលី ពេលសម្រេចកិច្ចការហើយ ក៏ទៅទារលុយ តែថៅកែមិនបានគោរពតាមសន្យាឡើយ គឺឲ្យថ្លៃឈ្នួលតិចបំផុត ដែលពូហំមិនអាចទទួលយកបាន ក្រោយមក កម្មករនានា ដូចជា មាន សុខ គង ទ្រី រួមទាំងផានិត ក៏រួមគ្នាតវ៉ា ទីបំផុតក៏ត្រូវថៅកែបញ្ឈប់ពីការងារ រីឯពូហំ ក៏ត្រូវប៉ូលិសចាប់យកទៅដាក់គុកទៀត។ ផ្សេងពីនេះ នៅក្នុងរឿងទុំទាវរបស់ព្រះភិក្ខុសោម ក៏បានលាតត្រដាងនូវអំណាចរបស់អរជូនដែលជាស្ដេចត្រាញ់ប្រចាំខេត្តត្បូងឃ្មុំ បានរៀបការនាងទាវនិងម៉ឺនងួន ទាំងបំពាន ពេលដែលទុំចេញមុខប្រឆាំង ក៏ត្រូវម្ដាយទាវបញ្ឆេះថែមត្រង់វគ្គទី៨១៤ថា «ស្រែកថាអរជូនខ្លួនមានបុណ្យ មិនគិតកែកុនឆាបរហ័ស ចាប់អាទុំចោរចិត្តមានះ ទាញពីលើផ្ទះទម្លាក់ទៅ។ ហៅអស់ពួកក្រុមនាំវាឆាប់ ចាក់បាញ់សម្លាប់កុំឲ្យនៅ ធ្ងន់ផ្ទះធ្ងន់ដីអប្រិយត្រូវ កើតកេរ្តិ៍អាស្រូវឥឡូវហើយ។» ទីបំផុត ទុំក៏ត្រូវគេចាប់យកទៅសម្លាប់ចោល ដោយហេតុថាទុំគ្មានអ្វីនឹងតបតគេវិញបាន។ បន្ថែមពីនេះ តាមរយៈរឿងរាមកេរ្តិ៍វិញ ក្រុងរាពណ៍ដឹងតែខ្លួនមិនអាចយកឈ្នះព្រះរាមហើយ ក៏នៅតែហ៊ានទៀត ទោះបីជាពិភេកហោរា គន់គូរយ៉ាងណាក៏មិនស្ដាប់ទៀត ចុងក្រោយក៏ត្រូវទទួលតែសេចក្ដីវិនាសមែន។
សរុបសេចក្ដីមក បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលដឹងខ្លួនថាតូចទាប ទន់ខ្សោយហើយ មិនត្រូវទៅប្រឆាំងអ្នកដែលមានអំណាចធំនោះទេ ចាំខ្លួនក្លាយជាអ្នកមានអំណាចដែរ ចាំទៅតតាំងនឹងគេ បើមិនដូច្នោះទេដូចទៅរកសេចក្ដីស្លាប់អ៊ីចឹង តួយ៉ាងដូចជា ទុំ ពូហំ តួអង្គមួយចំនួនក្នុងរឿងភូមិតិរច្ឆាន រួមទាំងក្រុងរាពណ៍ផងដែរ។
យោងតាមការបកស្រាយសុភាសិតខាងលើនេះ គេអាចវាយតម្លៃបានថា ទស្សនៈប្រធាននេះពិតជាមានតម្លៃក្នុងការក្រើនរំឭកដល់ជនានុជនទាំងឡាយឲ្យចេះប្រមាណកម្លាំងខ្លួន កុំចេះតែធ្វើទាំងទទឹងទិសឲ្យសោះ ព្រោះវាអាចនាំគ្រោះថ្នាក់ដល់ខ្លួន។ ក្នុងនាមជាអ្នកសិក្សា គួរចេះក្រេបយកចំណេះវិជ្ជាដើម្បីបង្កើតប្រាជ្ញា និងចេះបត់បែនតាមកាលៈទេសៈ គឺចូលស្ទឹងតាមបត់ ចូលស្រុកតាមប្រទេស ទើបអាចរក្សាជីវិត និងឧត្ដមគតិរបស់ខ្លួនទៅថ្ងៃមុខបាន។
ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍
ទី១៥ កើត ខែកក្ដិក ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស.២៥៦២
សៀមរាប
ថ្ងៃទី២២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨
សូមទាញយកឯកសារជា PDF
No comments:
Post a Comment